Kurultay

Eski Türk devletlerinde hükümdarlar çeşitli ünvanlar taşımışlardır. Tanhu veya şanyü, kağan, yabgu, idikut, ilteber, erkin bunlardan bazılarıdır. Türk tarihinde en yaygın olarak "kağan" kullanılır. Türk devletleri milletin düşüncelerine önem veren ve onu kurultaylar vasıtasıyla öğrenip ona göre karar verecek demokratik bir yapıya sahiptiler. Türk milletinin bu özelliğini en iyi bilen Atatürk: " Türk milletinin tabiat ve karakterine en uygun olan idare Cumhuriyettir." demiştir.
Eski Türklerde hükümranlık "İl"e aitti. Küçük illerde "İl" bir millet meclisi hükmündeydi. Hakanlıklarda, ilhanlıklarda ise "Kurultay" vardı. Kurultay, Türk devletlerinde Mete Han'ın zamanından beri temel müessese olmuştur. Türkçe karşılığı "Kengeş Meclisi"dir. Bu meclise Toy da denilmiştir. Kurultayın yapısı ve fonksiyonlarını göz önünde bulundurduğumuzda kurultayı "millet meclisi" olarak ifade edebiliriz. Hükümdarların yetkilerini sınırlandırmaktadır. Kurultayda boylar bir araya gelerek devletin selameti için önemli addettikleri, siyasi, askeri, iktisadi ve kültürel meseleleri bu mecliste tartışarak kararlaştırmışlardır. Bu özelliği ile bugünkü Bakanlar Kuruluna benzemektedir. Kurultay, hakanın başkanlığında yılda iki kez toplanırdı. Danışma meclisi niteliğinde olduğu için son söz Kağan'a aittir. Devlet işlerinde hükümdar eşi olan hatunlar da söz sahibiydi. Kağan kurultayın ve törenin kararlarına uymak zorundaydı. 
Kurultay Üyeleri:
  • Hakan
  • Hatun( Katun)
  • Hanedan Üyeleri
  • Boy Beyleri

! Türk devletlerinde kurultay üyeleri içinde din adamlarının görülmemesi teokratik yapının olmadığının göstergesidir.

! Türkler Toy'a katılma hakkına sahip olanlara "Toygun" derlerdi. Devlet meclisi üyeleri olan Toygunlardan çoğu hükümdar ailesinden değillerdi.

! Hükümdarın toplantılara katılmadığı zamanlarda Aygucı veya Öge denilen ve hükümdar ailesi dışından olan bir kişi, bu görevi yürütürdü.

 
  1. " İl mi yaman, bey mi yaman?" sözünden ne anlıyorsunuz?
  2.  Kurultay günümüzdeki hangi kurumun görevini yapmaktadır?
  3. Yönetimdeki farklı kişilerin kurultayda çeşitli konularda görüş belirtmesi neyin göstergesidir?
  4. Eski Türk devletlerinde kadınlara önem verildiğini nereden anlarız?
  5. Son sözün hükümdara ait olması kurultayın hangi nitelikte olduğunu gösterir?